Dnia 7 listopada 2019 r. weszła w życie ogromna nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego. Ustawa zmieniła kodeks, w wielu miejscach wprowadzając nowe zasady postępowania wręcz odwrotne od dotychczas obowiązujących. Ustawa przywraca też postępowanie w sprawach gospodarczych, a obok wielu ograniczeń postępowania dowodowego w tych sprawach wprowadza nową instytucję – umowę dowodową.
To właśnie o postępowaniu dowodowym i o umowie dowodowej chciałabym dziś Ci opowiedzieć.
Dlaczego?
Dlatego, że zmiany te powinny wpłynąć na to, jak dokumentujesz przebieg współpracy ze swoimi kontrahentami. I to na długo, zanim wdasz się w jakikolwiek spór sądowy.
Kiedy należy zgłaszać dowody w postępowaniu gospodarczym?
Od razu: w pozwie, jeśli jesteś powodem (czyli Ty kogoś pozywasz, inicjujesz postępowanie) lub w odpowiedzi na pozew, jeśli jesteś pozwanym (czyli pozwano Ciebie i musisz się bronić).
Późniejsze podnoszenie nowych okoliczności twierdzeń i dowodów nie będzie brane przez sąd pod uwagę poza wyjątkowymi sytuacjami. Zapamiętaj zatem – kawa na ławę i to już na samym początku postępowania.
Przesłuchanie świadków
Postępowanie gospodarcze zakłada prymat dowodu z dokumentów nad zeznaniami świadków. Wyjaśnię może, że dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią (a zatem nie tylko papier z odręcznym podpisem, lecz również nagranie audio, sms, korespondencja mailowa…).
Czynność strony, w szczególności oświadczenie woli lub wiedzy, z którą prawo łączy nabycie, utratę lub zmianę uprawnienia strony w zakresie danego stosunku prawnego, może być wykazana tylko dokumentem, chyba że strona wykaże, że nie może przedstawić dokumentu z przyczyn od niej niezależnych.
Dowód z zeznań świadków sąd może dopuścić jedynie wtedy, gdy po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.
Umowa dowodowa
To jest nowość.
Zgodnie z art. 4589 § 1 kodeksu postępowania cywilnego, strony mogą się umówić o wyłączenie określonych dowodów w postępowaniu w sprawie z określonego stosunku prawnego powstałego na podstawie umowy (umowa dowodowa).
Umowę taką zawiera się na piśmie pod rygorem nieważności albo ustnie przed sądem.
I teraz uwaga do tych, którzy słysząc nazwę „umowa dowodowa” myślą, że chodzi o jakiś długi dokument, który będą podpisywali odrębnie od innej umowy. Otóż nie. Najprawdopodobniej „umowa dowodowa” będzie stanowiła jedno zdanie na końcu innego wielostronicowego dokumentu, np. na wykonanie robót budowlanych. Być może nawet jej nie zauważysz. Po przebrnięciu przez czterdzieści stron na temat kar umownych, które będziesz musiał zapłacić, gdy przyjdziesz na plac budowy w kasku o nieodpowiednim kolorze, wyczerpany możesz pominąć ostatni paragraf umowy o niewinnie brzmiącej nazwie „postanowienia końcowe”. To błąd. Nasza umowa dowodowa może się tam kryć zaraz za postanowieniem o sporządzeniu umowy w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, którego przecież nikt nie czyta.
Taka umowa może brzmieć na przykład tak:
„Strony zgodnie postanawiają, że w razie sporu powstałego na tle wykonania niniejszej umowy wyłączają w postępowaniu sądowym dowód z przesłuchania świadka i opinii biegłego.”
Dowodów tych sąd nie przeprowadzi, a co za tym idzie nie będziesz w stanie wykazać pewnych okoliczności.
Moja rada?
Czytaj co podpisujesz. Do końca.
Nieważność umowy dowodowej
Oczywiście umowa taka może być nieważna lub bezskuteczna.
Na przykład, gdyby została zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem jakiegoś terminu.
Jednak zarzut taki trzeba podnieść najpóźniej na posiedzeniu, na którym powołano się na tę umowę, a jeśli uczyniono to w piśmie procesowym – najpóźniej w następnym piśmie procesowym albo na najbliższym posiedzeniu.
Trzeba zatem zachować czujność oraz bystrość umysłu, aby tego momentu nie przegapić.
Wyłączenie przepisów o umowie dowodowej
Jeśli jesteś osobą, która nie jest przedsiębiorcą lub jest przedsiębiorcą będącym osobą fizyczną, sąd rozpozna sprawę z pominięciem przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych, jeśli złożysz (już na początku postępowania) odpowiedni wniosek.
Wówczas sąd nie będzie stosował ograniczeń dowodowych wynikających z przepisów, ale też z umowy dowodowej.
Na zakończenie zapraszam Cię do obejrzenia wideo, które nagrałam na temat tego, czym różni się postępowanie w sprawach gospodarczych od innych spraw.
Jeśli uważasz ten post za przydatny, podziel się nim i zostaw komentarz.
Pozdrawiam,
AKN
